Bunları Bilmeliyiz

07-11-2023

HASTA HAKLARI

Her insanın potansiyel bir hasta olduğu düşündüğümüzde, hasta haklarını bilmek, bunlara sahip çıkmak ve sahip çıkılmasına yardımcı olmanın ne kadar önemli bir konu olduğunu daha iyi algılarız. Hastanın ve yakınlarının, hasta haklarının ihlali halinde, her türlü müracaat, şikayet ve dava hakları olduğunu bilmeliyiz.

Hak 

Adaletin, hukukun gerektirdiği veya birine ayırdığı şey, kazanç Güncel Türkçe Sözlükte, “hak” olarak tarif edilmiştir. Hukuk düzeni tarafından şahıslara tanınmış olan yetkilere "hak" denir. Her hakkın bir sahibi vardır. Sahipsiz hak olmaz. Kişisel haklar, şahıslar ile devlet arasındaki ilişkileri düzenleyen kamu haklarındandır. Konu başlığımız açısından “ hasta hakkı” ise bir insanın hasta olarak sahip olduğu haklardır.

Hasta Hakları

Hastanın hastalığı hakkında bilgilendirilmesi ve seçim yapma hakkının sağlanması gerektiği 40 yıl önce Amerika’da  Hastaneler Birliği tarafından kabul edilmiştir. 

Türkiye’de kamu ve özel sağlık kurumlarında hasta memnuniyetinin arttırılması, insan haysiyetine yakışır şekilde herkesin hasta haklarından faydalanabilmesi, hak ihlallerinden korunabilmesini teminen hasta hakları ile ilgili olarak düzenlemeler içeren ilk yasal mevzuat “Hasta Hakları Yönetmeliği” 01.08.1998 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanmıştır. 

Ayrıca, Sağlık Bakanlığı  yönetmelikle uyumlu olarak, hasta hakları uygulamaları konusunda 2014/32 no.lu Genelge çıkarmış ve Hasta Başvuru Takip Sistemi (HBTS)'ni oluşturmuştur. İnternet tabanlı sitenin adresi https://hastahaklari.saglik.gov.tr/ dir. Bu siteden kişisel başvuruların takibi yapılabilmektedir.

Ötenazi bazı ülkelerde bir insan ve hasta hakkı olarak kabul edilirken Türkiye'de yasaktır. 

Yönetmeliğe göre hasta hakları şunlardır; 

• Sağlık hizmetlerinden faydalanma hakkı: Hasta, adalet ve hakkaniyete uygun olarak sağlık hizmetlerinden faydalanma hakkına sahiptir.
• Bilgi isteme ve bilgi alma hakkı; Hasta, sağlık hizmetlerinden nasıl faydalanabileceği konusunda bilgi isteyebilir. Hastanın sağlığı ile ilgili teşhis, tedavi ve her bir girişimin olası risk ve yararlarını, önerilen girişimlerin seçeneklerini, tedavisiz kalmanın etkisini, tanı, sonuç ve tedavinin gidişi hastalığın seyri hakkında doktorundan bilgi alma hakkına sahiptir. 
• Hizmet alacağı sağlık kurumunu seçme hakkı: Hasta hastalığı ile ilgili hizmet alacağı sağlık kuruluşunu seçme ve değiştirme hakkına sahiptir.
• Hizmet göreceği personeli tanıma, seçme ve değiştirme hakkı; Hastaya talebi halinde, kendisine sağlık hizmeti verecek veya vermekte olan tabiplerin ve diğer personelin kimlikleri, görev ve unvanları hakkında bilgi verilir. Hastaların kendini tedavi eden sağlık çalışanının adını bilme hakkı ile hekimini, sağlık personelini ve hizmet alacağı kurumu seçme ve değiştirme hakkına sahiptir.
• Öncelik Sırasının Belirlenmesini İsteme hakkı; hastanın, öncelik hakkının tıbbi kriterlere dayalı ve objektif olarak belirlenmesini istemek hakkı vardır.
• Eşit hizmet alma hakkı: Herkesin ırk, dil, din ve mezhep, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç ve ekonomik ve sosyal durumları ile sair farklılıkları dikkate alınamadan eşit sağlık hizmeti alma hakkı vardır.
• Tıbbi Gereklere Uygun Teşhis, Tedavi ve Bakım hakkı: Hasta, modern tıbbi bilgi ve teknolojinin gereklerine uygun olarak teşhisinin konulmasını, tedavisinin yapılmasını ve bakımını istemek hakkına sahiptir.
• Mahremiyet hakkı; Hastanın, sağlık durumu ile ilgili tıbbi değerlendirmelerin gizlilik içerisinde yürütülmesi, mahremiyete saygı gösterilmesi ve bunu istemek hakkı vardır.
• Tedaviye rıza ve izin hakkı; Tıbbi müdahalelerde hastanın rızası gerekir. Hasta küçük veya mahcur ise velisinden veya vasisinden izin alınır. 
• Tedaviyi reddetme hakkı; Hasta uygulanmakta olan tedaviyi reddetmek veya durdurulmasını istemek hakkına sahiptir.
• Güvenlik hakkı; Hastaların sağlık hizmetini güvenli bir ortamda almaya hakları vardır.
• Rahatlık hakkı; Hastaların rahat bir ortamda sağlık hizmeti almaya hakları vardır.
• Dini ibadet hakkı; Hastanın dini vecibelerini yerine getirme hakları vardır.
• İnsani Değerlere Saygı Gösterilmesi hakkı; Hasta, kişilik değerlerine uygun bir şekilde ve ortamda sağlık hizmetlerinden faydalanma hakkına sahiptir.
• Ziyaretçi hakkı; Hasta ziyaretçilerinin kabul edilmesi hakları vardır. 
• Refakatçi bulundurma hakkı; Muayene ve tedavi sırasında hastaya yardımcı olmak üzere; tabibin uygun görmesine bağlı olarak, hastaların refakatçi bulundurmayı isteme hakları vardır. 
• Başvuru, şikayet ve dava açma hakkı; Hastanın ve hasta yakınlarının, hasta haklarının ihlali halinde, mevzuat çerçevesinde her türlü müracaat, şikayet ve dava hakları vardır.