Evsel Katı Atık Tarifelerin Hazırlanmasına Yönelik Danışmanlık
ATIKSU ALTYAPI VE EVSEL KATI ATIK BERTARAF TESİSLERİ TARİFELERİNİN BELİRLENMESİNDE UYULACAK USUL VE ESASLARA İLİŞKİN YÖNETMELİK'in Geçici 1. Maddesine göre, "Bu Yönetmeliğe, uyum sağlayamamış olan Atık su altyapı yönetimleri ve evsel katı atık idareleri, 31.12.2020 tarihine kadar bu Yönetmeliğe uyum sağlamakla yükümlüdürler." hükmü gereğince Belediyelerin en geç 2020 yılı sonuna kadar evsel katı atık tarifelerini yapmaları gerekmektedir.
Son yıllarda, kamu hizmetlerinin sunumunda mevzuatta ki gelişmeler ve vatandaşların artan beklentileri ile daha da artan fonksiyonlar üstlenen ve bu yönüyle vazgeçilmez önemde fonksiyonları icra eden belediyelerimizde, personel giderlerinden sonra en temel ve yüksek giderlerin başında evsel katı atık toplama ve bertaraf giderleri gelmektedir.
Bu yönüyle her geçen gün daha da artan belediye giderlerinin finansmanında mevzuatımızda yapılan değişiklikle belediyelerimiz için çok temel ve gelirler içinde en yüksek grupta yer alacak yeni bir gelir türü ortaya çıkmıştır.
27/10/2010 tarih 27742 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik ile her belediyeye evsel katı atık toplama ve varsa bertaraf maliyetlerinin evsel katı atık bedeli olarak mükelleflerden alınma imkanı getirilmiştir.
Evsel katı atık bedellerinin mükelleflerden tahsil edilerek belediye için çok önemli bir gelir elde etme imkanı, bahse konu Yönetmeliğin geçici 1. Maddesi ile 2018 yılı sonuna kadar uygulanıp uygulanmaması kararını vermek belediyelere bırakılarak zorunlu bir uygulama olma yerine dileyen belediyelerin yararlanacağı bir imkan olarak mevzuatımızda bulunmuştur.
Bugün meri mevzuata göre, 1 ocak 2021 tarihinden itibaren her belediyenin evsel katı atık bedelini mükelleflere yansıtarak bu geliri elde etme zorunluluğu getirilmiştir. Bahse konu Yönetmeliğe göre, Yönetmelik ve Kılavuz hükümlerine uygun bir Rapor ile mali yıl başlamadan önce evsel katı atık bedellerinin tespit edilmesi gerekmektedir. Uygulamada Yönetmelik ilkelerine aykırı raporlamalar ile belirlenen tarifelerin defaatle mahkemelerce iptal edilmesine rastlanılmaktadır.
2872 Sayılı Çevre Kanununun 11. maddesinde "Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler evsel katı atık bertaraf tesislerini kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmekle yükümlüdürler. Bu hizmetten yararlanan ve/veya yararlanacaklar, sorumlu yönetimlerin yapacağı yatırım, işletme, bakım, onarım ve ıslah harcamalarına katılmakla yükümlüdür. Bu hizmetten yararlananlardan, Belediye Meclisince belirlenecek tarifeye göre katı atık toplama, taşıma ve bertaraf ücreti alınır. Bu fıkra uyarınca tahsil edilen ücretler, katı atıkla ilgili hizmetler dışında kullanılamaz" denilmektedir.
27.10.2010 tarih ve 27742 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren ''Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik'' gereğince evsel katı atıklar için toplama, taşıma, aktarma, geri kazanım (kompost, yakma) ve bertaraf tesislerinin kurulması, işletilmesi, kapatılması ve kapatma sonrası izlenmesi ve bakımına ait tam maliyet esaslı tarifelerin belirlenerek su faturası ile birlikte tahsil edilmesi gerekmektedir.
Birçok belediyede Evsel Katı Atık Tarifelerinin hesaplanmadığı ya da yanlış hesaplandığını görmekteyiz. Bu durum, gerek çevre mevzuatı, gerek mali mevzuat ve gerekse denetim açısından oldukça önemli riskler ortaya çıkarmaktadır. Ayrıca mali problemler yaşayan pek çok belediye evsel katı atık tarifeleri nedeniyle önemli gelir kayıpları yaşamaktadır.
-
Tarife Hesaplama İlkeleri
-
Hizmet Kapsamı
-
Tam Maliyet Hesabı
-
Maliyetlerin Hesaplama Yöntemleri
-
Tarifelerin Belirlenmesi
-
Tarife Kontrol ve Onay Süreci
-
Faturalama ve Muhasebeleştirme
Bu nedenle 2019 mali yılının hemen başında ilk yapılacak iş mevzuattan kaynaklı bu zorunluğun yerine getirilmesi olup, hazırlamayan belediyeler Kamu Zararı riski ile karşı karşı kalabilmektedir. Olası yargı denetimlerine karşı kuvvetli argümanları bulunan ve en önemlisi ve hepsinden önemlisi de belediyelerin en önemli sorunu haline gelen kamu hizmetlerinin finansmanı ve ilave gelir ihtiyacını sorununa kesin ve net çözüm durumundaki bu gelirin alınmasını sağlayacak raporlamayı Derneğimiz uzmanları tarafından hazırlanmaktadır.
Evsel Katı Atık İdarelerinin Tarifelerin Belirlenmesinde ki Sorumluluğu Nedir?
24.12.2003 tarih ve 25326 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun kamu zararı başlıklı 71. maddesinde “e) İdare gelirlerinin tarh, tahakkuk veya tahsil işlemlerinin mevzuata uygun bir şekilde yapılmaması,” kamu zararının belirlenmesinde esas alınmaktadır. Yukarıda yer alan kanun maddesinde yer alan nedenlerden dolayı, tarifelerini belirlemeyen veya bu tarifelere göre tahsilatlara başlamayan yerel yönetimlerin kamu zararına sebebiyet vermektedir.
Bugün meri mevzuata göre, 1 ocak 2021 tarihinden itibaren her belediyenin tarife bedellerini belirlemesi ve tahsilatlara başlaması zorunluluğu başlamıştır. Aksi halde kamu zararına neden olacaklarından ileriki yıllarda yapılacak denetimlerde bulgu veya sorgu ile karşı karşıya kalınabilmektedir.
Tarife Bedellerin Faturalandırılması
Tarif bedellerinin faturalandırma işlemi, konutlarda, yerel yönetimlerin ya da bağlı olduğu büyük şehir belediyelerinin su ve kanalizasyon idarelerinin su faturaları üzerinden yapılması gerekmektedir. Bu çerçevede söz konusu su faturasını düzenleyecek olan kurum ya da birime, evsel atık tarife mükelleflerinin sıralı listesinin ve tarife gruplarından birim başına ne kadar ücret tahsil edileceği gibi verilerin belediye meclisinden geçirerek bildirilmesi gerekmektedir. Sorumlu Su ve Kanalizasyon İdarelerinin bu tahsilat işlemini yapmama veya kaçınma gibi bir durumu söz konusu değildir.
Tarife Hesaplama İlkeleri
Atıksu Altyapı Ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul Ve Esaslara İlişkin Yönetmelik, evsel katı atık idarelerinin, ki bu idareler ülkemiz meri mevzuatına göre belediyelerdir, tarifeleri saptarken;
-
Tam maliyet,
-
Kirleten öder,
ilkelerini kullanmalarını zorunlu kılmaktadır.
- Raporda tarife terimi bir evsel katı atık idaresinin, evsel katı atık ile ilgili verdiği tüm hizmetler karşılığında ortaya çıkan toplam sistem maliyetinin bu hizmetlerden yararlanan atık üreticilerine yansıtılmasına yönelik yöntemi ve bu yöntemle hesaplanmış ücretler listesini ifade etmektedir.
- Maliyet artı yönteminde, sağlanan hizmete ait tüm maliyetlerin belirlenmesi tarife hesaplamasının temelini oluşturmaktadır. Bu yöntemde, öncelikle, sistemin mevcut ihtiyaçları kapsamında oluşan maliyetler hesaplanır. Daha sonra hizmetlerin uzun vadede sürdürülebilirliğini sağlamak için gerekli özkaynak getirisi maliyetler toplamına eklenmelidir. Bir başka deyişle;
Toplam Sistem Maliyeti (TSM)
TSM = Evsel Katı Atık Hizmetleri Maliyeti + Özkaynak Getirisi
Olarak tanımlanabilir.
Tarife hesaplamasında şu adımlar izlenmelidir;
-
Hizmetin kapsamı tanımlanmalıdır.
-
Hizmetin sürdürülmesi için gerekli olan doğrudan ve dolaylı maliyetlerin neler olduğu ile atık yönetiminden elde edilen gelirlerin envanteri oluşturulmuştur.
-
Tanımlanan hizmetin sağlanması için hizmetin tam maliyeti hesaplanmalıdır.
-
Özkaynak getirisi hesaplanmalıdır.
-
Ortalama maliyet hesaplanmalıdır.
-
Toplam sistem maliyetinin önce konutlara düşen kısmının dağıtımı yapılmalıdır.
-
Toplam sistem maliyetinin konut dışında yer alan çevre temizlik vergisi gruplarında yer alan farklı atık üreticilerine dağıtımı yapılmalıdır.
-
Faturalama için bir tarife yapısı ve türü seçilmelidir.
-
Adil bir tarife oluşturmak için ve “Kirleten Öder” Prensibine uygun davranabilmek için işyerleri için tahakkuk eden çevre temizlik vergisini işyerlerinin evsel katı atık toplama maliyetinden düşerken, her grup ve derecenin ödediği çevre temizlik vergisi o grubun ödemesi gereken toplam atık toplama maliyetinden ayrı ayrı düşülmelidir.
-
Hakkaniyetli bir tarife yapmak amacıyla, kirleten öder prensibine uygun bir şekilde davranabilmek için konutlar için tahakkuk eden çevre temizlik vergisini konutların evsel katı atık toplama maliyetinden düşülmelidir.
-
Öz kaynak getirisi olarak Devletimizin yegane ekonomik tahminlerinin yer aldığı Yeni Ekonomik Programda (YEP) yer alan enflasyon rakamları dikkate alınmalıdır.
-
Atık toplama maliyetlerinin hesabında her kalem için katma değer vergisi dahil edilmelidir.
-
Toplam Katı Atık Maliyetinin Hesaplanması; Toplam maliyet hesabında Kılavuzda yer alan tüm unsur dikkate alınmalıdır. Unsurlardan birincisi Kılavuzun 5.2.1. Kısmında açıklanan Direkt maliyetler, ikincisi yine kılavuzun 5.2.2. Kısmında açıklanan Dolaylı maliyetler, üçüncüsü kılavuzun 5.2.3. Kısmında açıklanan Finansman maliyeti ve 5.2.5. bölümünde açıklanan Öz kaynak Getirisidir.
-
Doğrudan maliyetler, atık toplanması için idarenin doğrudan katlandığı giderleri ifade etmektedir. Bu giderler katma değer vergisi dahil bir şekilde dikkate alınmaktadır.
Maliyetlerden düşülmesi gereken kalemler;
-
Tam maliyet belirlenmesinde mükerrer hesaplama olmaması için; 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun Mükerrer 44 üncü maddesi hükmü gereğince tahakkuk eden çevre temizlik vergisi toplam sistem maliyetinden çıkartılmalıdır. Verilen aynı hizmet için birden fazla bedel alınamaz. 1 yıllık tahakkuk eden ÇTV miktarları her grup için alınması gereken katı atık bedelinin yanında bu bedelden düşülecek unsur olarak yer almaktadır.
Sonuç olarak ortaya konulan net maliyet, yapılan tarife ile atık üreticilerine bir yıl zarfında yansıtılacak ve kirleten öder prensibi kapsamında atık üreticileri evsel katı atık toplama sisteminin maliyetine meri mevzuata göre katlanacaktır. İş bu kapsamda elde edilen gelirler atık yönetim sisteminin devamlılığı haricinde bir yerde kullanılamayacaktır.
Daha Fazla Ayrıntılı Bilgi Alabileceğiniz Dosyalar;
-
Evsel Katı Atık Tarife Raporunun Hazırlanmasına Yönelik Referanslarımız,
-
Tarife hazırlanması için gerekli bilgi ve belgelerinin neler olduğu,
-
Tarife hizmet alımı için gerekli satınalma evrakları,
-
Evsel Katı Atık Tarife raporunun ayrıntılı Power Point sunum dosyası,
-
Evsel Katı Atık Tarife Hazırlama hizmet bedeli ve işin teslim süresi
İlgili Mevzuatlar:
Özet Bilgi İçin Tıklayın
Konu İle İlgili Sayıştay Kararları
İletişim Formu İçin Tıklayınız
.jpg)
